Miguel G. Gómezek idatzia, Kataluniako eta Balear Uharteetako Eskualde Konfederazioko idazkari nagusia.
Azken urteotan kapitalismo neoliberalak azeleragailua estutu du, historiako kapital-pilaketarik handiena sortzeko. 2017az geroztik, Espainiako errenta aberatsenek, %1 aberatsenek, %43 egin dute gora. Prozesu horrek antzeko parametroak jarraitu ditu mendebaldeko bloke ia osoan. Jakina da aberats horiek errenta pobreenek baino zerga gutxiago ordaintzen dutela.
Nabarmendu behar dugu, halaber, desberdintasun hori bizkortu egin dela Pedro Sanchez, Joe Biden edo Olaf Scholz bezalako gobernu aurrerakoien artean. Izan ere, kolore politikoak ez du estatuen eta kapitalismoaren arteko harremana aldatu, estatuak klase menderatzailearen adierazpen eta egitura politiko-administratiboak besterik ez baitira.
Oro har, eta zehazki Mendebaldean, etxebizitzaren arazoa da larriena. Honek hainbat jatorri ditu. Lehena 2008ko burbuila espekulatiboaren eztanda izan zen. Bankuak milioika etxebizitza zituen, eta ezin zituen saldu. Estatuek behar bezala erreskatatu zuten diru publikoarekin, eta inbertsio-fondoak agertu ziren. Funts horien esku-hartzea masiboa, sistematikoa eta gupidagabea izan da, praktika monopolistikoak eta sarritan mafiosoak erabiliz ondarearekin geratzeko.
Horri dagokionez, gaur egun ditugun arazoen beste arrazoietako bat pisu turistikoaren agerpena izan zen. Plataformak jokoan sartu ziren arte, modu jasangarrian egin zen. Baina 2016tik, gutxi gorabehera, pisu turistikoen kopuruak gora egin zuen hiri garrantzitsuenen erdigunean. Horrek alokairuko etxebizitzen eskasia ekarri zuen, eta, batzuetan, prezioen gorakada orokorra. Kapitalista handiek pisu turistikoa sustatzeari ekin zioten, beren ospea zela eta. Zer esanik ez, low-cost hegaldien orokortzea da guztiaren jatorria, nahiz eta planetarentzat oso jasangaitza izan.
Ekuazioari beste faktore bat erants diezaiogun: errentismoa beste jarduera ekonomiko batzuen produktibitatearen beherakadaren adierazpen bat da. Kapitalismoaren aurreko hondar-forma bat da, bere izaeragatik kapitalaren funtzionamendua edo osasuna baldintzatzen ez duena.
Egoera populazioaren geruza handien itotze-puntu batera iritsi da. Gero eta zailtasun gehiago dago alokairuak ordaintzeko, eta ia soldata osoa erabili behar da bizitokia izateko. Hainbeste presioa sortzen duenak alokairuen greba mahai-gaineratu du.
Eta zein harremana du sindikalismoak honetan guztian?
2008-12ko krisiak langile mugimendu antolatua geldiarazi zuen. Estatu batzuetan greba-uholdea izan bazen ere (Grezia, Frantzia...), kapitalismoak egoera aprobetxatu zuen garbiketa egiteko eta leku bakoitzeko sindikatu garrantzitsuenak are gehiago menderatzeko. Legeria murriztaileagoa izan zen langile-klasearentzat, eta gehiengoa zuten erakunde sindikalei buruan sartu zitzaien krisi honetatik ateratzen lagundu behar zutela. Pandemiaren krisiak ere eragin hori izan zuen.
Emaitza eros-ahalmenaren galera izan da aspaldidanik. Datu makroekonomikoek ekonomia hobearen itxura ematen badute, eguneroko errealitateak kontrakoa adierazten du. Horrek goitik egindako ezkerreko politikekiko interesik eza areagotu besterik ez du egin. Ultraeskuinaren hazkuntza-salda ideala da.
Baina badira beste modu batzuk egoerari aurre egiteko. Joan den hamarkadaren erdi aldera langile-mugimenduak lurra jo bazuen ere, aitortu behar da Estatu Batuetan sindikalismoa berrosatzen hasi zela, eta horrek garaipen dezente lortu dituela. Azkena, %35eko soldata-igoera, Boeing aeronautika enpresa erraldoiaren 5 asteko grebaren ondoren.
Ikus dezakegunez, bake sozialeko testuinguru batean, hitzarmen-sindikalismoak beheranzko hitzarmenak negoziatzen ditu, eta lan-gatazkako testuinguru batean, berriz, negoziazioa maximoetara doa.
Gatazka-testuinguru horretan, etxebizitzaren arazoari beste irtenbide bat eman dakioke, sindikalismotik ere esaten baitugu hori guztia soldata-arazo bat besterik ez dela. %50 gehiago kobratuko bagenu, alokairuak eragozpen handirik gabe ordainduko genituzke. Horrela, kapital-lan borroka erdigunean jartzen du, eta patronala fokuan jartzen du, orain arte ez baitzegoen errentismoaren eta etxebizitzen jabetzaren inguruko gatazkan.
Aurreko ideiaren garapen gisa, oraintxe bertan, gobernuaren edozein neurri gatazka diruarekin desaktibatzeko klabean egiten da. Horrelako hainbat neurri hartu dituenez, mundu guztiak ikusten du horrek arazoa okertu besterik ez duela egiten. Gobernuak ez du errentismoa arautu nahi, errentismoa sostengatzen duen klase soziala bertatik bizi baita. Baina herritarren erantzun batekin topo egiten ari da, eta horrek atzera eragin dezake. Ikusiko dugu.
Testuinguru horretan, esan bezala, gure egitekoa izango da fronte berri bat irekitzea, hitzarmen eta enpresa guztietan oinarritutako soldata-igoera esanguratsuak eskatuz. Kontraesan asko azaleratuko dira, hala nola ekonomikoki bideraezinak diren enpresak, sindikatu batzuen desafekzioa, edo patronalaren eta bere morroien erantzun oldarkorra. Horrek ez ditu baztertzen, ulertzekoa denez, alokairuak jaisteko bidean joan ohi diren etxebizitzaren mugimendua proposatzen duten beste neurri batzuk.
Soldata-igoera lortzea inflazioa eta, horrekin batera, alokairuak ere igo daitezkeela aurreikus daitekeenez, kontuan izan beharko dugu igoera hori enpresetan borroka eginez gertatuko zela.
Etxebizitzaren mugimenduaren eta sindikalismoaren arteko aliantzaren aurrean, gure babesa eskaini behar dugu gatazka piztu dadin eta mugimendua hobeto egituratu dadin eta langile-mugimenduarekin lotu dadin, historikoki protestak egin baititu prezioen igoeraren edo etxebizitza irisgarri baten aurka. Klase-erakunde gisa ulertu behar dugu elkar, eta kosta ahala kosta saihestu behar dugu «klase ertainaren» pentsamendua eta igoera soziala inposatzea, aurreko ziklo politikoaren ezker alternatiboaren ezaugarri izan zena. Irteera kolektiboa da eta langile klasekoa da.
